Hướng tới kỷ niệm Ngày HTX Việt Nam: Lịch sử hình thành và phát triển khu vực kinh tế tập thể, HTX ở Việt Nam.

 

          2. Từ năm 1955 đến năm 1961, ngay sau khi miền Bắc được giải phóng, Đảng, Nhà nước ta đã chú trọng chỉ đạo xây dựng, phát triển HTX trong các ngành kinh tế. Chỉ trong một thời gian ngắn, sau giai đoạn thí điểm, đến năm 1960 cả nước đã có hơn 50.000 HTX được thành lập trong các ngành, lĩnh vực: nông nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, thương mại, ngư nghiệp, tín dụng..., thu hút được đại bộ phận hộ nông dân, hộ kinh tế cá thể và người lao động tham gia. Các HTX góp phần to lớn vào công cuộc khôi phục và phát triển kinh tế sau chiến tranh, góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển với tốc độ cao, hình thành quan hệ sản xuất mới, khai thác và sử dụng có hiệu quả hơn tư liệu sản xuất, đất đai và sức lao động; đưa những hộ nông dân, những người sản xuất nhỏ, thợ thủ công, tiểu thương vào làm ăn hợp tác trong các HTX theo đường lối của Đảng, góp phần thực hiện thắng lợi công cuộc cải tạo xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc.

          3. Từ năm 1961 đến năm 1965, phong trào kinh tế hợp tác, HTX tiếp tục được đẩy mạnh. Cùng với việc thực hiện cuộc vận động cải tiến quản lý, xây dựng các HTX bậc cao với quy mô được mở rộng trong lĩnh vực nông nghiệp, hàng ngàn HTX trong các lĩnh vực phi nông nghiệp được thành lập, thu hút hàng triệu quần chúng nhân dân tham gia. HTX trong các ngành, lĩnh vực ngoài những đóng góp đáng kể về kinh tế, còn có vai trò quan trọng về mặt xã hội, như giải quyết việc làm cho hàng triệu lao động, hỗ trợ các hộ xã viên phát triển sản xuất, ổn định và cải thiện đời sống. Các HTX còn chú trọng giáo dục tinh thần yêu nước, yêu chủ nghĩa xã hội, nâng cao giác ngộ chính trị cho đông đảo quần chúng lao động; đồng thời là nơi đào tạo đội ngũ cán bộ có kinh nghiệm thực tiễn để bổ sung cán bộ cho địa phương.

          4. Từ năm 1965 đến năm 1975, khi Đế quốc Mỹ đưa máy bay ra ném bom phá hoại miền Bắc, quy mô chiến tranh mở rộng. Với khẩu hiệu "tất cả để chiến thắng", "tất cả để giải phóng miến Nam thống nhất đất nước", "Vì miền Nam ruột thịt"... khu vực HTX được củng cố, phát triển và trở thành một lực lượng kinh tế quan trọng trong nền kinh tế của hậu phương lớn miền Bắc. Đến cuối năm 1974, toàn miền Bắc có hơn 46.000 HTX trong các ngành, lĩnh vực. Các HTX đã động viên được sự lao động quên mình của các xã viên HTX, vừa sản xuất vừa chiến đấu, khẩu hiệu "thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người", "tay cày tay súng", vừa sản xuất nhiều lương thực, thực phẩm, hàng hóa tiêu dùng chi viện cho miền Nam, vừa tổ chức các đơn vị tự vệ, tham gia chiến đấu, đánh trả máy bay địch, bảo vệ quê hương. Nhờ có HTX, chúng ta đã huy động cao độ được sức người, sức của cho tuyền tuyến, hàng triệu thanh niên trai tráng nông thôn ra mặt trận, đánh giặc cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Các HTX còn làm nòng cốt cho cuộc vận động toàn dân thực hiện công tác hậu phương quân đội, trực tiếp chăm sóc gia đình thương binh, liệt sỹ; tiếp cận các chiến sĩ, thương bệnh binh từ mặt trận về tham gia sản xuất. Các HTX còn là nơi giáo dục, nâng cao ý thức chính trị cho quần chúng nhân dân, xây dựng nếp sống văn hóa, đề cao tình làng nghĩa xóm, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau, đóng góp tích cực vào những thành tựu của cuộc cách mạng tư tưởng văn hóa ở nông thôn.

          5. Từ năm 1975 đến năm 1997, Sau chiến thắng lịch sử mùa xuân năm 1975, phong trào HTX được phát triển và lan rộng tới các tỉnh, thành phố phía Nam. Đến năm 1986, năm được coi là thời kỳ phát triển cao nhất của phong trào HTX, cả nước có 76.000 HTX trong các ngành, lĩnh vực kinh tế, thu hút hơn 20 triệu xã viên tham gia và có những đóng góp to lớn như: Các HTX nông nghiệp sản xuất hơn 80% sản lượng lương thực, thực phẩm của cả nước; Các HTX công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp sản xuất ra một khối lượng hàng hóa chiếm 30% giá trị sản lượng công nghiệp toàn quốc và gần 50% giá trị sản lượng công nghiệp địa phương; Các HTX mua bán đã chiếm gần 20% tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ của thị trường xã hội và đại lý thu mua ủy thác hơn 60% sản lượng hàng hóa nông sản, thực phẩm cho cả nước; Các HTX vận tải vận chuyển hơn 45% khối lượng hàng hóa và 50% khối lượng hành khách vận chuyển của các địa phương...

          6. Từ năm 1997 trở lại đây, thực hiện đường lối đổi mới của Đảng, khu vực kinh tế hợp tác, HTX đã có những biến đổi quan trọng. Khi cơ chế quản lý tập trung bao cấp được xóa bỏ, cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước từng bước được hình thành và điều tiết các quan hệ kinh tế; phần lớn các HTX trong các ngành, lĩnh vực của nền kinh tế rơi vào tình trạng khó khăn, lúng túng, nhiều HTX sản xuất kinh doanh thu lỗ bị tan rã, giải thể. Tuy nhiên, trong khó khăn một bộ phận HTX đã kịp thời chuyển đổi thích ứng với cơ chế mới, hoạt động có hiệu quả. Từ kinh nghiệm thành công của các HTX trong cơ chế thị trường, quá trình đổi mới kinh tế HTX được đẩy mạnh trong những năm 1990 - 1996. Kể từ khi Luật HTX đầu tiên ra đời (tháng 3/1996) và chính thức có hiệu lực từ 01/01/1997 đến Luật HTX 2003 và Luật HTX năm 2012 đã tạo hành lang pháp lý thuận lợi hơn cho khu vực HTX phát triển. Các HTX từng bước chuyển đổi và đăng ký lại cho phù hợp và thích ứng ngày càng tốt hơn với sự biến động của cơ chế thị trường; quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất trong các HTX được tăng cường; vai trò tự chủ của HTX được đề cao, thành viên tham gia HTX một cách tự nguyện, nhiều HTX đã xây dựng được phương án hoạt động phù hợp, huy động được sự tham gia đóng góp của thành viên; mô hình HTX mới, mô hình HTX phát triển sản xuất kinh doanh gắn với chuỗi được hình thành đã góp phần bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị cơ sở và đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Nhiều HTX mới được thành lập trong các ngành, lĩnh vực kinh tế với các hình thức tổ chức và phương thức hoạt động đa dạng. Nhiều HTX, thành viên tham gia không chỉ bao gồm cá nhân mà còn gồm các chủ trang trại, hộ tiểu thủ, nhà khoa học, các cơ sở sản xuất kinh doanh nhỏ và vừa, một số HTX có cả thành viên là doanh nghiệp Nhà nước tham gia. Trong các HTX mới thành lập có nhiều mô hình HTX mới như HTX y tế, HTX vệ sinh môi trường, HTX nước sạch, HTX dịch vụ tang lễ. v.v...

          

Năm 2019 khu vực kinh tế tập thể, HTX tiếp tục tăng cả về số lượng, chất lượng, đóng góp tích cực cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước

          Năm 2019 khu vực kinh tế hợp tác, HTX tiếp tục tăng cả về số lượng, chất lượng, đóng góp tích cực cho sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tính đến hết 31/12/2019, cả nước có 24.618 HTX đang hoạt động (tăng 9.6% so với năm 2018; trong đó, có: 15.495 HTX nông nghiệp chiếm 64.1% trên tổng số HTX, tăng 1.783 HTX; 1.183 quỹ tín dụng nhân dân , chiếm 4.8% trên tổng số HTX, bằng so với năm 2018; 2.435 HTX công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp, chiếm 9.9% trên tổng số HTX, tăng 116 HTX; 2.041 HTX thương mại, dịch vụ chiếm 8.3% trên tổng số HTX, tăng 97 HTX; 1.478 HTX vận tải, chiếm 6% trên tổng số HTX, tăng 72 HTX; 995 HTX xây dựng, chiếm 4% trên tổng số HTX, tăng 47 HTX; 512 HTX môi trường, chiếm 2% trên tổng số HTX, tăng 24 HTX; 479 HTX dịch vụ khác (y tế, nhà ở, du lịch sinh thái…), chiếm 1.9% trên tổng số HTX, tăng 23 HTX.

          Về Liên hiệp HTX: Cả nước thành lập mới 16 LHHTX, giải thể 6 LHHTX, tổng số LHHTX là 85 (tăng 9 LHHTX, tăng 12.2% so với năm 2018); Về tổ hợp tác: Cả nước thành lập mới 9.500 THT, tăng 11% so với năm 2018.

          Các tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX tiếp tục mở rộng và nâng cao chất lượng dịch vụ, nhất là dịch vụ cung ứng đầu vào, đầu ra mang lại lợi ích cho thành viên, qua đó củng cố niềm tin và tăng cường sức liên kết, gắn bó của thành viên với tổ hợp tác HTX. Quy mô và hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của các HTX tiếp tục được cải thiện, nhiều HTX, liên hiệp HTX tăng quy mô, số lượng thành viên, tài chính và mở rộng phạm vi hoạt động, xuất hiện những HTX liên kết, kết nạp doanh nghiệp là thành viên, có phạm vi hoạt động trên địa bàn cấp huyện, tỉnh, liên tỉnh. Mô hình HTX sản xuất kinh doanh theo chuỗi giá trị sản phẩm chủ lực của quốc gia, vùng, địa phương ngày càng được mở rộng, trở thành xu thế chuyển đổi hình thức tổ chức sản xuất để HTX nâng cao hiệu quả và phát triển bền vững (hiện cả nước có khoảng 2000 HTX sản xuất kinh doanh theo chuỗi giá trị). Các HTX tiếp tục có những đóng góp quan trọng trong tăng trưởng kinh tế - xã hội góp phần vào giải quyết việc làm, tăng thu nhập, cải thiện đời sống của người dân, bảo đảm an sinh xã hội, xóa đói giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới.