NÔNG SẢN NÚI ĐÁ

                                       Các sản phảm chủ lực của hợp tác xã
Hợp tác xã (HTX) Dịch vụ Nông nghiệp Hoàng Gia sinh ra từ núi đá Lục Khu - Hà Quảng được mệnh danh là vùng đất khát của tỉnh Cao Bằng bởi đây là vùng đất thiếu nước quanh năm. Tổng Cọt là 1 xã biên giới của Lục Khu, với địa hình chủ yếu núi đá vôi trùng điệp. Song song với những điều kiện khắc nghiệt đó, thiên nhiên ban tặng cho nơi đây khí hậu lục địa miền núi cao phù hợp phát triển nông nghiệp trong các loại đậu, đỗ, lạc, gừng…. Ngoài ra, xã có đường tỉnh lộ 210 chạy qua cũng như tuyến biên giới Giáp Trung Quốc là điều kiện thuận lợi để phát triển thương mại hàng hoá nông sản. Chính vì những điều kiện đó, HTX Dịch vụ Nông nghiệp Hoàng Gia ra đời.

Lạc đỏ lục khu là một sản phẩm thân thiết với người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh. Bởi sự kiên cường sống từ khi là hạt mầm cho đến khi thành phẩm, nên lạc đỏ mang trong mình vị ngọt bùi. Ngoài ra, Món đậu chao Tổng Cọt không chỉ là nét ẩm thực độc đáo, đặc sắc của vùng miền mà nghề làm đậu chao còn là nghề truyền thống mang lại thu nhập cho nhiều hộ gia đình nơi đây.     

                  Giám đốc HTX DVNN Hoàng Gia - Gia Thị Thương trực tiếp làm đậu chao
Để làm ra những miếng đậu chao ngoài vàng giòn, trong xốp mịn không hề dễ dàng. Bởi người dân sẽ phải tỉ mỉ từ công đoạn chuẩn bị. Đỗ tương được chọn là dòng đỗ tương ta, hạt nhỏ, tròn đều, lòng đỗ vàng, đặc ruột, không bị mối mọt hoặc thối. Đỗ được đem đãi để lọc tạp chất và hạt lép, sau đó đem xát nhỏ rồi ngâm nước khoảng 2 giờ. Sau khi hạt đỗ đã no nước, đem xát thêm lần nữa để tạo thành hỗn hợp nước đậu sánh mịn. Nước đậu sau đó được đổ vào máy lọc lấy nước, phần bã còn lại có thể sử dụng làm thức ăn chăn nuôi. Không giống với cách làm đậu thông thường, đậu chao Tổng Cọt không dùng thạch cao hay các chất tạo đông khác, đậu chao nơi đây sử dụng chính phần nước từ đậu ép lên men tự nhiên tạo thành nước chua làm chất tạo đông cho đậu chao, nước đỗ sau khi đun gần sôi rồi pha với nước chua theo tỉ lệ 1/1 pha đều tay đến khi nước đỗ trở nên sánh đặc, có hiện tượng đông lại thì đổ ra khuôn. Khuôn làm đậu phải là khuôn gỗ, thông thường có hình vuông hoặc chữ nhật. Khuôn đậu được trải một lớp vải lanh đã thấm nước để tránh đinh đậu khi cắt. Hỗn hợp nước đậu sau khi đổ vào khuôn được ép bằng tấm gỗ phẳng khoảng từ 30 - 45 phút. Sau đó đậu được cắt thành miếng nhỏ kích thước từ 3 - 5 cm.

Bếp lò để chao đậu phải là bếp củi để có thể dễ dàng điều chỉnh lượng nhiệt. Dầu sử dụng để chao đậu thường là dầu ép từ lạc ( hoặc mỡ lợn). Cho dầu vào chảo sau khi đun nóng dầu thì thả đậu đã được cắt nhỏ vào. Mỗi mẻ đậu tuỳ theo khuôn nhỏ hoặc to sẽ chao khoảng từ 100 - 140 miếng đậu, trong thời gian từ 25 - 30 phút. Để có một mẻ đậu chao đạt chuẩn, đúng hương vị truyền thống, mỗi gia đình sẽ bí quyết riêng từ cách chế biến cho đến dầu để rán đậu. Ngày nay, Đậu chao Tổng Cọt được bày bán trong nhiều chợ phiên trong cả tỉnh: Tổng Cọt, Thượng Thôn, Trà Lĩnh, Án Lại,… Đậu phụ là món ăn dân gian bình dị, không tốn kém nhưng mang hương vị đặc sắc vùng miền.

Giữ vai trò chủ đạo trong mối liên kết giữa hộ nông dân, HTX, hình thành chuỗi sản xuất và tiêu thụ một số sản phẩm nông nghiệp hữu cơ của tỉnh. Gắn hoạt động của HTX nông nghiệp với xây dựng nông thôn mới và các chương trình phát triển kinh tế nông nghiệp trọng điểm, nông nghiệp thông minh. HTX tiếp tục xây dựng và phát triển các sản phẩm chủ lực có giá trị gia tăng cao và sản phẩm từ nghề truyền thống nhằm phát triển nền kinh tế xã hội tỉnh Cao Bằng ngày càng đi lên.
                                                                                                              Lương Duyên